Czym jest samowola budowlana i jakie są jej konsekwencje?
Legalizacja samowoli budowlanej to temat wzbudzający wiele emocji. Wynika to faktu, że w naszym kraju wciąż znajduje się mnóstwo obiektów, których stan techniczny pozostawia wiele do życzenia.Z danych NIK wynika, że w 2018 r. wydano ponad 4 tys. wniosków o rozbiórkę samowoli budowlanej1. Wiadomo jednak, że organy nadzoru budowlanego nie są w stanie wykryć wszystkich wadliwych konstrukcji. W praktyce więc obiektów zagrożonych zawaleniem może być znacznie więcej.
Samowola budowlana – konsekwencje
Budynki wykonane bez pozwolenia – a w niektórych sytuacjach wbrew orzeczeniu właściwego organu administracyjnego – stanowią poważne zagrożenie dla bezpieczeństwa ogólnego. Za użytkowanie samowoli budowlanej można także otrzymać wysoką grzywnę. Bywa również, że wobec właściciela lokalu stosuje się karę ograniczenia wolności do 2 lat. Wyroki w takich sprawach wydają wydziały karne. Warto podkreślić, że nawet jeśli inwestor zdecydowałby się na zalegalizowanie i zgłoszenie samowoli budowlanej, nie ominie go zasądzona wcześniej kara.
Jak wygląda legalizacja samowoli budowlanej?
Aby zgłosić samowolę budowlaną, należy złożyć wniosek wraz z dokumentem potwierdzającym zgodność budowli z planami zagospodarowania przestrzennego. Do formularza trzeba dołączyć też oświadczenie na temat prawa do dysponowania daną nieruchomości, projekt budowany oraz inne wymagane załączniki. Formalności wiążą się z dużym wydatkiem, jednak można ubiegać się o częściowe, a nawet całkowite umorzenie tej opłaty skarbowej.
Rozbiórka samowoli budowlanej czy przedawnienie?
Zgodnie z nowelizacją prawa budowlanego możliwe jest bezkosztowe zalegalizowanie samowoli budowlanych wzniesionych po 1995 r. Ich właściciel musi jednak wykazać, że działka, na której mieści się konstrukcja, ma status działki budowlanej i spełnia kryteria określone w planie zagospodarowania przestrzennego. Dodatkowo należy udowodnić, że obiekt nie zagraża bezpieczeństwu ludzi w najbliższym otoczeniu – w przeciwnym wypadku konieczna będzie rozbiórka samowoli budowlanej.
Źródło: 1. Prawidłowość kontroli i skuteczność postępowań egzekucyjnych prowadzonych przez organy nadzoru budowlanego, 2019, https://www.nik.gov.pl/plik/id,21752,vp,24404.pdf.